«Գորշ գայլեր»

ՃԱՆԱՉԻՐ ԹՇՆԱՄՈՒԴ
(սկիզբը` թիվ 100-ում)
Ըստ Թուրքիայի աշխատանքային կուսակցության ղեկավար Դողու Պերինչեկի, որը, ասում են, հայ է, Չաթլին և այլ «Գորշ գայլեր» վաղուց ի վեր աշխատում են Թուրքիայի իշխող վերնախավի համար: Գիտենք, եվրոպական երկրներում ու ԱՄՆ-ում սկսվել էին թուրք դիվանագետների տարօրինակ սպանություններ, որոնց իրականացնողն էր բոլորիս հայտնի «Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակը», որն ավելի շատ հայտնի է «ASALA» անվամբ: Այժմ Թուրքիայում խոսվում է, թե իբր MIT-ի մարդիկ, այսինքն` Թուրքիայի պետական ազգային անվտանգության ապարատից, հանձնարարել էին Չաթլիին լուծել այդ խնդիրը, իսկ որոշ ժամանակ անց, իբր դրա հետևանքով, տարօրինակ սպանությունները դադարել էին: Ֆրանսիայում հանելուկային հանգամանքներում սպանվել էր ԱՍԱԼԱ-ի լիդերներից մեկը: Ըստ վերոնշյալ Պերինչեկի պնդման՝ «Գորշ գայլեր»-ին անձամբ ղեկավարում էր տիկին Թանսու Չիլերը: 1968 թվին «Գորշ գայլեր» խմբակցությանը միացան 2 այլ դիվերսիոն-ռազմական կուսակցություններ՝ Մեծ իդեալիստական միությունը և Թուրքական դեմոկրատական իդեալիստական միության համադաշնությունը: «Գորշ գայլեր»-ի թիվը 1970-ական թվերին հասնում էր 300 հազարի: 1974-80 թվերին վերացվեցին «Գորշ գայլեր»-ի հակառակորդ 700 քաղաքական ու մտավորական գործիչներ: Պատկերն ամբողջացնելու համար նշենք մի քանի վիճակագրական տվյալներ. 1978 թ. Թուրքիայում ահաբեկչության զոհ է դարձել 879, 1979-ին` մոտ 1200, իսկ 1980-ի առաջին 8 ամիսների ընթացքում (մինչև սեպտեմբերի 12-ը)` ավելի քան 2000 մարդ:
«Գորշ գայլեր»-ը Թուրքիայից դուրս շարժվում են հետևյալ նշանաբանով. «Ավելի լավ է ունենաս 1 ատրճանակ, քան 10 եղբայր»: Զբաղվում են թմրանյութերի առևտրով, մարդկանց (ինչպես իրենց՝ «Գորշ գայլեր»-ի, այնպես էլ այլ) առևանգումով, բանտերից փախցնելով: Թուրքիայի MHP-ն ողջ Եվրոպայի «Գորշ գայլեր»-ի մայր կուսակցությունն է: Իրենց մաֆիոզ ղեկավարներին անվանում են «Բաբա»-ներ: Փորձում են մտնել տեղական պետական մարմինների մեջ, այդ թվում նաև` ոստիկանություն, իրենց մարդկանց օգնելու, հասարակական դիրք գրավելու համար, քանի որ համազգեստ նշանակում է նախ և առաջ հասարակական ստատուս:
Նրանց գործունեությունն ուղղված է հրեաների, հայերի, հույների, քրդերի և հատկապես՝ կոմունիստների դեմ: Ինչպես հենց իրենք՝ «Գորշ գայլեր»-ն են վկայում, իրենք բարգավաճում են շնորհիվ որևէ թշնամու գոյության: Մինչև 80-ականների կեսերը MHP-ի պայքարը կոմունիստների դեմ էր: Ըստ նրանցից մեկի՝ «Միակ բանը, որ մենք անում էինք, ձախերին հարվածելն էր: 1980 թվի պետական հեղաշրջումից հետո ձախերի համար լավ ժամանակներն անցել էին: Նրանց տեղը, սակայն, բռնեց PKK-ն (Partiye Kargerane Kurdistan) և նրա առաջնորդ Օջալանը, որին թուրքերն անվանում էին Ապո: Առանց նրա «Գորշ գայլեր»-ի շարժումը երբեք ի վիճակի չէր լինի 80-ականներին այդպիսի մի զորեղ վերադարձ արձանագրել: Կառավարությունը պաշտպանում էր «Գորշ գայլեր»-ին և է՛: Պատահական չէ, որ «Ozel Timler»-ը, որը թարգմանաբար նշանակում է «Հատուկ ջոկատներ», մեծ մասամբ կազմված էր գորշգայլականներից: Եվ նրանց տխրահռչակ գոյությունը բանակում համարվում էր «բնական»: Թուրքերի նպատակն է քրդերին սարքել փոքրամասնություն, ինչպես հայերին, հույներին և հրեաներին:
«Գորշ գայլեր»-ի հավաքներից մեկի ժամանակ Անկարայի համալսարանի աստվածաբանության պրոֆեսոր Ալթընթաշն ասել է. «Արևմուտքում, երբ դեռ 19-րդ դարում սկսեցին զգուշորեն խոսել մարդու իրավունքների մասին, մեզ մոտ այն արդեն 14 դար է իրագործվում է Ղուրանի միջոցով: Վերցնենք, օրինակ, կանանց իրավունքները: Մինչ իսլամը կանանց կենդանի թաղում էին»:
Մի այլ ժողովում հռետորներից մեկն ասում է. «Յուրաքանչյուր մուսուլմանի պարտականությունն է, որ գյավուրներին (անհավատներին) մուսուլման դարձնի»: «Արևմուտքը վարում է միտումնավոր ասիմիլյացիայի քաղաքականություն: Նա պարտադրում է մեզ իր մշակույթն ու կրոնը»:
«Գորշ գայլեր»-ի հավաքներում հաճախ լսվում են հայտնի թուրք երգիչ Օզան Արիֆի երգերը, որը չի թաքցնում իր համակրանքը նրանց նկատմամբ:
Թուրքիայում ամեն տարի անցկացվում են MHP-ի բանակումներ, որտեղ, ինչպես նշում է մասնակիցներից մեկը, «Ստանում ես քաղաքական դաստիարակություն, սովորում, թե ինչպես պետք է պայքարել քրդերի դեմ, որոնք ուզում են մեր երկիրը երկու կտոր անել»:
«Գորշ գայլերն» իրենց շուրջ համախմբելու համար օգտագործում են սպորտը:
Ազգապաշտ թուրքը «Մի գերմարդ է, որը չի ընդունում այս աշխարհում երկու ազգի գոյություն»:
«Գորշ գայլերի» անցկացրած խաղաղ միջոցառումների ժամանակ նրանց միջից առանձնացվում են (գյորևլի) կարգապահներ և (Բաշկան) հրաման տվողներ, որոնց հրամանները կատարում են գյորևլիները:
«ՈՒլքյուջու»-ների մոտ առանց նախագահի ներկայության կամ առանց նրա հրամանի ոչինչ չի սկսվում: ՈՒնեն բարևելու իրենց հատուկ ձևերը: Ձեռքով բարևելու ձևն այսպես է. մեկը բռնում է մյուսի աջ ձեռքը և իր ճկույթը մտցնում մյուսի ճկույթի արանքը, ցուցամատը և միջնամատը ինքնաբերաբար ձգվում են առաջ, բթամատերը ցցվում են վեր, իսկ մատնեմատերը տակից պինդ պահում են ձեռքերը: Հաջորդ բարևելու ձևում իդեալիստները, սակայն, որպես բարև, ճակատներն են շփում իրար՝ մեկ աջ, մեկ ձախ կողմից: Հաջորդ բարևն այսպես է (նկարում` ինքը՝ Դևլեթ Բահչելին):
Հանդիսություններից մեկի ժամանակ օգտագործվել է «Գորշ գայլեր»-ի կողմից այդքան չսիրված, բայց «լավ» ալևիթներից մեկի՝ մտավորական, գրող Հաջի Բեկթաշ Վելիի բանաստեղծությունից մեկ տող. «Bir olalim, iri olalim, diri olalim» (Մե՛կ լինենք, մե՛ծ լինենք, ուժե՛ղ լինենք): «Գորշ գայլեր»-ի կազմակերպած ահաբեկչությունը հիմնականում իրականացնում էին «Գաղափարապաշտները» (ulkucu): 1960-ական թթ. վերջերին Թյուրքեշի ազդեցության տակ գործել սկսած «Գաղափարապաշտներ»-ի (ulkuculer) կազմակերպությունները, չմտնելով MHP-ի կուսակցական համակարգի մեջ, սկսեցին ղեկավարվել ու վերահսկվել վերջինիս կողմից: «Գաղափարապաշտների» կազմակերպությունները մեծ մասամբ բաղկացած էին երիտասարդներից և հիմնականում զբաղված էին պանթյուրքական գաղափարախոսության քարոզչությամբ ու տարածմամբ: «Գաղափարապաշտների» մեկնաբանությամբ` լինել «գաղափարապաշտ» նշանակում է «ամեն ինչ զոհաբերել հանուն գաղափարի` կատարելով ոչ թե այն, ինչ տրամաբանությունն է հուշում, այլ այն, ինչ ղեկավարն է հրամայում», իսկ գլխավոր գաղափարը Մեծ Թուրան պետության գաղափարն էր: Նախապատրաստվող ահաբեկչական գործողության հրահանգը բանավոր կերպով ստացվում էր MHP-ի Ulku Ocak-ից, զենքը նախօրոք տրվում էր տեղական կազմակերպության ղեկավարների կողմից: Ահաբեկիչների կորիզը կազմում էին «կոմանդոս»-ների ճամբարներում պատրաստություն անցած «գաղափարապաշտները»: 1960-ականներին ՀՊԲ-ի օժանդակությամբ ստեղծված «Գորշ գայլեր»-ի ճամբարներում նրանց վարժեցնում էին որպես գրոհայինների: Այնտեղ նրանց վարժեցնում էին թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ գաղափարապես, թե՛ հոգեպես: Հատուկ ուշադրություն էր դարձվում հատկապես «կոմանդոս»-ների» գաղափարական պատրաստությանը` նրանցում մանրամասն սերմանելով պանթուրքիստական գաղափարախոսություն: Այդ ճամբարների թիվը 1970-ականների վերջերին 28-ն էր, որտեղ պատրաստություն էր անցել ավելի քան 1500 երիտասարդ:
«Գորշ գայլեր»-ի խորհրդանիշներից մեկն էլ 3 կիսալուսինն է, որը, ինչպես և Bozkurt բառը, օգտագործելու բացառիկ իրավունքը պատկանում է միմիայն նրանց, որոնք, սակայն, ինչպես աստղը, դրոշի կարմիր գույնը ներկայացնում են այլոց իբրև Օսմանյան կայսրության խորհրդանիշներ: Իրականում, սակայն, 3 կիսալուսինը նշանակում է «Աստված, հայրենիք, դրոշակ»: «Գորշ գայլերի» պարբերաթերթն է «Ulku ocak»-ը (Իդեալիստական օջախ):
Մզկիթներից մեկում տարվում է բացահայտ քաղաքական քարոզչություն: Իմամ Աբդուլլահն ասում է . «Նրանք, որոնք չեն երկրպագում մարգարեին, անասուն են: Նրանց ու անասունների միջև տարբերություն չկա, քանզի անասունն էլ ուտում, խմում, բազմանում է: Սիրելի՛ հավատացյալներ, խնդրում եմ ձեզ հեռու մնաք այն մարդկանցից, որոնք մեծ մարգարեին չեն երկրպագում»:
Կամ Ulu Cami-ի իմամը քարոզում է, որ մատաղ անելու օրը (Kurban bayram) ավելի լավ կլինի փող նվիրաբերել Չեչնիայի իրենց «եղբայրներին», որոնք գտնվում են ծանր կացության մեջ: Սակայն, ինչպես հետագայում պարզվում է, փողը նույնիսկ չի հասել Չեչնիա, այլ բաժանվել է այլ թուրքական համայնքների միջև:
Թուրք երիտասարդությունը կլանվում է ոչ միայն «Գորշ գայլերի», այլև «Milli Gorus» (Միլլի Գյորուշ) կազմակերպության կողմից: Վերջինս թուրք-արմատական-իսլամական մի շարժում է Եվրոպայի տարածքում: Ըստ այս երկուսի տվյալների՝ նրանք ունեն համապատասխանաբար՝ 40000 ու 32000 համակիր Հոլանդիայում: Եթե դա իրոք այդպես է, ուրեմն թուրք փոքրամասնության 1/4-ը հարում է կամ կրոնական-արմատական, կամ ազգայնամոլական գաղափարներին:
Բացի նրանից, որ Եվրոպայի թուրքերը կարող են լուրջ լոբբիստական աշխատանքներ տանել Թուրքիայի համար, նրանք նաև տարեկան շուրջ 5 միլիարդ եվրո են փոխադրում Թուրքիա, որը նույնպես կարևոր է Թուրքիայի համար:
«Գորշ գայլեր»-ի մրցակից են համարվում ANAF-ը` «Avrupa Nizami-Alem Federasyonu» (Միջազգային կարգ եվրոպական ֆեդերացիա) և Rifah Parti-ն` Արմատական իսլամականների կուսակցությունը:
«Գորշ գայլեր»-ից 1986 թվին Գերմանիայի թուրքական ֆեդերացիայից (Թուրքիայից հետո «Գորշ գայլեր»-ի ամենամեծ օջախն էր և է) դուրս է գալիս նախագահը՝ Մուսա Սերդար Չելեբին ու 1988 թվին հիմնում «Turk Islam Kultur Dernekleri Birligi»-ն (Թուրք իսլամական մշակութային կազմակերպությունների միավորումը), որի համար ավելի առաջնահերթ էին իսլամական արժեքները:
1992 թվին Թուրքիայում MHP-ից հեռանում են մի խումբ մարդիկ ու հիմնում «Buyuk Birlik Partisi»-ն (Մեծ միավորման կուսակցությունը):
Չելեբին, հնարավոր է, մասնակցություն է ունեցել Ալի Աքչայի միջոցով Հռոմի Պապի մահափորձին: Այս գործի առնչությամբ Չելեբին Իտալիայում 3 տարի բանտ նստեց, մինչև որ փաստերի բացակայության պատճառով ազատ արձակվեց:
Թեև 2002 թ. խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում MHP-ն, ստանալով ընտրողների քվեների 8,34 տոկոսը, չկարողացավ հաղթահարել 10-տոկոսանոց ընտրաշեմը և տեղ չունեցավ խորհրդարանում, այնուամենայնիվ, շարունակում է մնալ երկրի առաջատար և ազդեցիկ կուսակցությունների շարքում: 2004 թ. գարնանը կայացած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում «Գորշ գայլեր»-ը գրավեցին 3-րդ տեղը` զիջելով միայն ԱԶԿ-ին և ԺՀԿ-ին:
Աշոտ ԱՎԱԳՅԱՆ
Արևելագետ

Մեկնաբանություններ